Nadwrażliwość słuchowa u dzieci
Co to jest nadwrażliwość słuchowa?
Nadwrażliwość słuchowa (hiperakuzja) to zaburzenie przetwarzania bodźców dźwiękowych przez układ nerwowy. Dziecko odbiera zwykłe dźwięki jako zbyt głośne, nieprzyjemne lub bolesne. Nie wynika to z problemów ze słuchem, lecz z tego, jak mózg interpretuje dźwięki.
Objawy nadwrażliwości w wieku szkolnym
- Zakrywanie uszu podczas hałaśliwych sytuacji (przerwy, lekcje muzyki, stołówka)
- Unikanie głośnych miejsc
- Drażliwość, płaczliwość, wybuchy złości w reakcji na dźwięki
- Niepokój lub lęk
- Trudności z koncentracją
- Bóle głowy
- Zmęczenie
- Izolowanie się od grupy
Objawy te mogą być mylone z nieśmiałością, nadpobudliwością lub brakiem dyscypliny.
Przyczyny nadwrażliwości słuchowej
- Zaburzenia integracji sensorycznej
- Spektrum autyzmu
- Wcześniactwo lub komplikacje okołoporodowe
- Przebyte infekcje ucha lub urazy głowy
- Czynniki genetyczne i neurologiczne
Często nadwrażliwość współwystępuje z innymi trudnościami rozwojowymi.
Jak pomóc dziecku z nadwrażliwością?
- Ograniczanie hałasu w otoczeniu
- Stosowanie słuchawek wygłuszających
- Noszenie zatyczek do uszu w hałaśliwych miejscach
- Zapewnienie możliwości wycofania się z hałaśliwego środowiska
- Korzystanie z aplikacji generujących biały szum czy muzyki relaksacyjnej
- Informowanie nauczycieli o problemie
- Utrzymywanie rutyny i przewidywalności
Terapie nadwrażliwości słuchowej
| Terapia | Opis |
| Integracja sensoryczna | Pomaga w lepszym przetwarzaniu bodźców zmysłowych |
| Terapia Tomatisa | Stymulacja słuchowa za pomocą specjalnie dobranej muzyki |
| Trening słuchowy Johansena | Poprawia przetwarzanie bodźców słuchowych |
| Desensytyzacja słuchowa | Stopniowe oswajanie z dźwiękami |
| Wsparcie psychologiczne | Pomoc w radzeniu sobie z emocjami i lękiem |
Dobór terapii powinien być poprzedzony diagnozą u specjalisty — audiologa, terapeuty SI lub psychologa dziecięcego.
Materiały edukacyjne:
Dla rodziców
Co warto wiedzieć
- Nadwrażliwość słuchowa to trudność w przetwarzaniu dźwięków — dziecko może reagować lękiem, złością lub wycofaniem na zwykłe hałasy.
- Nie jest to problem ze słuchem, lecz z interpretacją bodźców przez mózg.
- Dziecko nie „wyolbrzymia” — jego reakcje są autentyczne i wynikają z przeciążenia sensorycznego.
Wskazówki do pracy z dzieckiem
- Obserwuj i notuj sytuacje, w których dziecko reaguje negatywnie na dźwięki.
- Stwórz bezpieczne miejsce w domu, gdzie dziecko może się wyciszyć, odpocząć, zrelaksować.
- Używaj słuchawek wygłuszających w hałaśliwych miejscach (np. sklepy, komunikacja miejska).
- Ustal rutynę — przewidywalność zmniejsza stres.
- Rozmawiaj z dzieckiem o jego odczuciach i ucz emocjonalnej samoświadomości.
- Współpracuj ze specjalistami — terapeuta SI, psycholog, audiolog.
Dla nauczycieli
Co warto wiedzieć
- Dziecko z nadwrażliwością słuchową może mieć trudności z koncentracją, reagować impulsywnie lub wycofywać się z aktywności.
- Hałas w klasie, dzwonek, przerwy czy lekcje muzyki mogą być dla niego źródłem stresu.
- Nadwrażliwość może współwystępować z innymi trudnościami (np. ADHD, autyzm).
Wskazówki do pracy w klasie
- Pozwól dziecku korzystać ze słuchawek wygłuszających lub zatyczek do uszu.
- Zaproponuj miejsce w klasie z dala od źródeł hałasu (np. drzwi, okna).
- Umożliwiaj przerwy sensoryczne — dziecko może potrzebować chwili wyciszenia.
- Uprzedzaj o głośnych wydarzeniach (np. alarm próbny, występ).
- Unikaj nagłych dźwięków — np. głośne klaskanie, puszczanie muzyki bez zapowiedzi.
- Współpracuj z rodzicami i specjalistami — wspólne ustalenie strategii wsparcia jest kluczowe.